Sosyal medya yaşamımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Pek çok içeriği, haberleri takip edebildiğimiz sosyal medya, özellikle gençlerde beden algısı gibi konularda olumsuz etkilere de neden olabiliyor. Sosyal medyanın hem olumlu hem de olumsuz olmak üzere beden imajı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu belirten İstinye Üniversitesi (İSÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Pervin Tunç, sosyal medyanın beden algısı üzerindeki etkilerini anlattı.

Özellikle sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla beden algısı daha da konuşulur bir konu haline geldi. Sosyal medyanın hem olumlu hem de olumsuz olmak üzere beden imajı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu belirten İstinye Üniversitesi (İSÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Pervin Tunç, olumsuz beden algısının yol açabileceği sorunlara dikkat çekerken, çocuklarının bedensel memnuniyetsizlik yaşadığından şüphelenen ebeveynler için bazı ipuçları sıraladı.

“Bireyin beden algısı bireyin benlik algısı ile iç içedir”

Beden algısının bireylerin bedenlerini nasıl algıladıklarını ifade ettiğini belirten Doç. Dr. Pervin Tunç, “Özellikle de görünüşüyle ilgili öznel değerlendirmelerini, duygularını ve tutumlarını içerir. Yani, bireyin beden algısı bireyin benlik algısı ile iç içedir. Ancak toplumsal kültür ve normlar ile de ilişki halindedir. Beden algısı, yaş, cinsiyet, aile dinamikleri ve ebeveyn yaklaşımları, içinde bulunulan çevre ve zaman, akran grupları, toplumun fiziksel görünüşe biçtiği değerler ve değerlendirmeleri ve sosyal medya gibi faktörlerden etkilenmektedir” diyor.

“Sosyal medya beden imajı üzerinde önemli bir etkiye sahip”

Sosyal medyanın beden algısı üzerindeki etkilere de değinen Tunç, şunları söylüyor:

“Sosyal medya hem olumlu hem de olumsuz olmak üzere beden imajı üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Aynı zamanda, sağlıklı yaşam tarzlarını teşvik edici içerikleri de vardır. Bir yandan, sosyal medya olumlu beden algısı, toplumsal destek ve sağlıklı davranışların kazanılması için ilham verici platform da sağlayabilir. Ancak, aynı zamanda gerçekçi olmayan güzellik standartlarına ve sağlıksız karşılaştırmalara da katkıda bulunabilir. Bununla birlikte, sosyal medya aracılığı ile olumlu beden algısı yaratmak vaadi ile pek çok ürün ve cerrahi müdahale pazarlanmaktadır. Sosyal medyanın bu iki ucu keskin kılıcı, yalnızlık, kaygı ve depresyonu yönetmek için sağlıklı bir platformu sunabilir, ancak aynı zamanda sağlıksız düşünce kalıplarını daha da kötüleştirebilir.”

“Sosyal medya toksik bir rekabet kültürü yaratabilir”

Sosyal medyanın vücut imajı üzerindeki olumsuz etkileri ile ilgili de bilgi veren Tunç, bu etkileri şöyle sıralıyor:

• Gerçekçi olmayan güzellik standartları: Sosyal medya platformları genellikle görünüşte mükemmel yüzlere ve vücutlara sahip kişilerin görüntülerini sunar ve görünümlerini geliştirmek için sıklıkla filtreler ve fotoğraf düzenleme araçları kullanır. Bu durum, gerçekçi olmayan güzellik standartları yaratabilir ve hem kadınlarda hem de erkeklerde beden memnuniyetsizliğine ve düşük öz saygıya yol açabilir.
• Karşılaştırma ve rekabet: Sosyal medya, bireylerin vücutlarını başkalarıyla karşılaştırdığı ve güzellik standartları yarattığı toksik bir rekabet kültürü yaratabilir. Birçok kişi, doğal görünümlerini yansıtmayan yalnızca en iyi fotoğraflarını yayınlama eğiliminde olabilirler. Hem erkekler hem de kadınlar için bu durum, olumsuz vücut imajına katkıda bulunabilir.
• Siber zorbalık: Sosyal medya, insanların vücut ölçüleri, şekilleri veya görünümleri nedeniyle saldırıya uğradığı siber zorbalığın (isim takma, alay etme vb.) alanı olabilir. Bunun vücut imajı ve öz saygı üzerinde zararlı bir etkisi olabilir.

Olumsuz beden algısı sosyal anksiyete, izolasyon gibi sonuçlara neden olabilir

Olumsuz beden algısının vücut dismorfik bozukluğu, algılanan kusurlar ile sürekli meşguliyet, yeme bozuklukları, madde kullanımı, fazladan estetik operasyonlar, aşırı egzersizler, anabolik steroid kullanma düşünceleri, sosyal anksiyete, izolasyon gibi sonuçlara yol açabileceğini belirten Tunç, beden algısının nasıl bozulduğuna ilişkin ise şunları söylüyor:

“İnsanların, doğumdan başlayarak benlik ve beden algısı aile içinde önemli ölçüde şekillenir. Çocuğun var oluşuna, boyu, kilosu ve diğer fiziksel özellikleri karşı eleştirel ebeveyn tutumlarının kendilik ve beden algısının bozulmasının ilk tohumlarının atılmasına neden olabilir. Çocuğun bedenine yönelik suçlu hissettirmesi yetişkinlikte de beden imgesini bozan ilk kırılgan çekirdeğin temelini atabilir. Sonraki süreçlerde, akranların eleştirel tutumu ve akran zorbalığı çocuğun beden algısının bozulmasına yönelik bir yenisini ekleyebilir. Yine Ergenlik döneminde, bedendeki ani değişimler ergen için korkutucu ve anlaşılması zor bir süreçtir ve beden algısını çarpıtabilir.  Sosyal medya, bu önceden tohumları atılmış kırılgan beden imajı sorunlarını tetikleyerek olumsuz beden algısı yaratmak üzere elverişli bir zemin yaratabilir.”

Ebeveynler için ipuçları

Çocuklarının bedensel memnuniyetsizlik yaşadığından şüphelenen ebeveynler için bazı ipuçları sıralayan Tunç, şunlara dikkat çekiyor:

• Eleştirel tutumunuza dikkat edin: Özellikle çocuk ve gençlerin boyu, kilosu, bedensel değişimleri hakkında olumsuz konuşmayın ve suçluluk hissettirmeyin. Onların, bedenlerini sizin gözünüzden algılayacağını unutmayın.
• Olumlu bir rol model olun: Olumlu beden imajı, öz saygı ve sağlıklı davranışlar gösterme konusunda model olmaya çalışın. Bedensel farklılıklarımızın doğal olduğuna dair değerlendirmelerin, kendinizden başlayarak, altını çizin. Çocuğunuzu, algılanan kusurları yerine, güçlü yönlerine ve olumlu özelliklerine odaklanmaya teşvik edin.
• Olumluya teşvik edin: Çocuğunuzu görünüşünden ziyade olumlu niteliklerine ve başarılarına odaklanmaya teşvik edin. 
• Yeterli bakıma özen gösterin: Çocuğun yeterli ve sağlıklı beslenmesini, düzenli fiziksel aktivite yapmasını, yeterli ve düzenli uyku uyumasını teşvik edin.
• Sosyal medya kullanımını izleyin: Çocuğunuzu sosyal medyaya terk etmeyin. Olumlu beden imajını ve öz saygıyı destekleyen diğer aktivitelere (ilgi alanına uygun spor, sanat vb.) katılmasını teşvik edin.
• Medya okuryazarlığı hakkında konuşun: Çocuğunuza medya okuryazarlığı ve sosyal medyadaki görsellerin nasıl değiştirilebileceği veya manipüle edilebileceği hakkında bilgi verin. Gördükleri görsellerin her zaman gerçekçi olmadığını anlamalarına yardımcı olun.
• Olumlu çevre yaratın: Çocuğun destekleyici ve değer verici sosyal ortamlarda bulunmasına dikkat edin. Bedeni hakkında kötü hissetmesine neden olan insanlardan veya sosyal medya hesaplarından kaçınmasını teşvik edin.
• Uzman yardımı alın: Eğer beden ile uğraşma konusu hayatın en önemli konusu haline geldiyse bir uzmandan yardım alabilirsiniz.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı